«Αγανάκτηση» του Philip Roth

Αμερική, 1951 και ενώ ο πόλεμος στην Κορέα μαίνεται, ο Μαρκ Μέσνερ είναι έτοιμος να απογαλακτιστεί, να αποχωριστεί την οικογενειακή θαλπωρή και ασφάλεια για να φοιτήσει σ’ ένα πανεπιστήμιο που καθόλου τυχαία και τελείως στοχευμένα απέχει 14 ώρες από το πατρικό του.

Ο Μαρκ Μέσνερ είναι αγανακτισμένος. Μπορεί να γεννήθηκε έτσι ή μπορεί η αγανάκτησή του να οφείλεται στο γεγονός ότι είναι γιος Εβραίου, γιος χασάπη, γιος ενός υπερπροσταυτευτικού πατέρα που δεν δίστασε στιγμή να εκθέσει τον μικρό του γιο στο αιματοβαμμένο σκηνικό ενός σφαγείου και στην εικόνα αποκεφαλισμένων κοτόπουλων να τρέχουν ακέφαλα μέχρις ότου να πέσουν με φόρα πάνω σε κάποιον τοίχο.

Η μετεφηβική αγανάκτηση του Μάρκ συνέπεσε και πυροδοτήθηκε από την κρίση ηλικίας του πατέρα του, ο οποίος βαδίζοντας στα 50, προαισθάνθηκε ότι ο γιος του κινδυνεύει. Η ίδια η ζωή απειλούσε τον πανέξυπνο μοναχογιό του. Οι -εκτός του οικογενειακού μικρόκοσμου- πειρασμοί καραδοκούσαν σε κάθε γωνία για να παγιδεύσουν τον Μαρκ και να τον στερήσουν από τον πατέρα του. Τι κι αν το μοναδικό δρομολόγιο που έκανε ο καημένος ο Μαρκ ήταν από το σπίτι στο χασάπικο και από εκεί στη βιβλιοθήκη να διαβάσει. Τι κι αν αρίστευε κάθε χρονιά και δεν ήξερε τι θα πει ξενύχτι και αλκοόλ. Ο πατέρας του δημιουργούσε καθημερινά φασαρίες με αφορμή την προστασία του γιου του.

Κάπως έτσι, ο Μαρκ αποφάσισε να παρακολουθήσει τα μαθήματα ενός πανεπιστημίου που βρισκόταν σε ασφαλή απόσταση από το σπίτι του. Και εκεί ξεκίνησε η φοιτητική του αγανάκτηση. Η πρώτη απόπειρα συγκατοίκησης απέτυχε, επειδή ο ένας εκ των συγκατοίκων δεν σεβόταν τα ωράρια του Μαρκ. Η δεύτερη απόπειρα απέτυχε, επειδή ο συγκάτοικος δεν συμμεριζόταν τις ερωτικές αγωνίες του Μαρκ. Έτσι βρέθηκε να αλλάζει δωμάτιο για τρίτη φορά μέσα σε λίγους μήνες, γεγονός που κίνησε τις υποψίες του κοσμήτορα, του οποίου η προκλητική συμπεριφορά στάθηκε αφορμή για να φουντώσει η αγανάκτηση του Μαρκ. O φοιτητής αποφασίζει να ξεκινήσει τη δική του επανάσταση, αψηφώντας τη δαμόκλειο σπάθη του πολέμου, ώσπου στο τέλος βρίσκει τον εαυτό του καταδικασμένο στην αιωνιότητα.

Ο Φίλιπ Ροθ, με τη μορφή εσωτερικού μονολόγου, περιγράφει στιγμή προς στιγμή την πορεία της αγανάκτησης του νεαρού Μαρκ. Με απλή γλώσσα αλλά με πλούσιο λεξιλόγιο, απαραίτητο προσόν ενός αριστούχου μαθητή, ο συγγραφέας καταφέρνει να αναλύσει τον ευαίσθητο ψυχικό κόσμο ενός Εβραίου Αμερικανού φοιτητή στις αρχές τις δεκαετίας του ’50. Στο οικογενειακό μικροπεριβάλλον που προσφέρει ασφάλεια και σιγουριά αντιπαραθέτει την λαίλαπα του πολέμου που καιροφυλακτεί για να κατασπαράξει τα νιάτα και το μέλλον της χώρας.

Τα μικρά υπονοούμενα που επιμελώς αφήνει ο συγγραφέας από πολύ νωρίς στο βιβλίο δημιουργούν μία ατμόσφαιρα μυστηρίου που σε συνδυασμό με την αφηγηματική τεχνική του εσωτερικού μονολόγου παρασύρουν τον αναγνώστη. Παρόλο που δεν υπάρχει κάποιου είδους ταύτιση με τον πρωταγωνιστή, ο αναγνώστης συμμερίζεται την αγανάκτησή του και τελικά συνειδητοποιεί πως ακόμα και η ελάχιστη αποκλίνουσα συμπεριφορά μπορεί να έχει ολέθρια αποτελέσματα.